خـواص و مـضـرات تـرخـون
تـرخـون
ترخون یا تلخون گیاهی است علفی چندساله که ارتفاع آن 60 سانتی مترگاهی بیشتر است. دارای برگهایی باریک و بلند به رنگ سبز روشن براق هستند. گلهای آن به رنگ زرد است. نام گونه ترخون دراکونکولوس از کلمه دراگون به معنای اژدها گرفته شدهو علت این نامگذاری اثرات شفابخش و موثر ترخون در درمان نیش زدگی انسان توسط نیش مارها و حیوانات سمی می باشد.
ترخون یکی از گیاهان معطر که بطور گسترده در صنعت تولید مواد اولیه آشپزی مانند کنسروسازی استفاده می شود و به عنوان ادویه مخصوص گوشت از آن استفاده می شود. ترخون علاوه براینکه در مصارف آشپزی استفاده می شود برای مصارف پزشکی نیز استفاده می شود.
خـواص تـرخـون
1. در طب سنتی ایران ترخون دارای طبیعتی گرم و خشک است. نوع وحشی آن خیلی گرم تر و خشک تر از نوع مزورعی و پرورشی می باشد.
2. ترخون دارای موادمعدنی؛ منگنز، کلسیم ، آهن، منیزیم و پتاسیم می باشد و دارای ویتامین های A,C می باشد. ترخون دارای خواص آنتی اکسیدانی فراوانی بوده که می توانند در خنثی سازی مواد موسوم به رادیکالهای آزاد موثر باشد.
3. ترخون به دلیل افزایش میزان ترشح اسید معده، خاصیت اشتهاآوری دارد.
4. مصرف ترخون باعث کاهش فشار خون می شود.
5. در طب سنتی جویدن آن باعث کاهش درد دندان و از کرم خوردگی دندان جلوگیری می کند.
6. ترخون در از بین رادیکالهای آزاد در بدن نقش موثری دارد.
7. ترخون در بهبود عملکرد کبد و کلیه موثر است و بوسیله تحریک دفع ادرار و مدفوع به سم زدایی بدن کمک می کند.
8. ترخون سبب بهبود گردش جریان خون در اندامهای بدن خصوصاً در دست و پا می شود .
9. ترخون در درمان درد مفاصل (روماتیسم) و آرتریت (التهاب و ورم مفاصل) موثر است.
10. روغنهای فرار ترخون توانایی بسیار خوبی برای افزایش جریان دارد و سبب گرم شدن ناحیه ی آسیب دیده می شود و همچنین مانع تجمع اسید اوریک در آن مکانهای خاص می شود.
11. سمیت روغن ترخون سبب از بین بردن کرمهای بدن می شود. این کرمها شامل کرمهای گرد و نواری که در روده یافت می شود و یا کرم های قلاب که می تواند همه جای بدن برود و حتی کرم حشره که بر روی زخم ها وجود دارد. مراقب باشد استفاده از این روغن تا وقتی به صورت موضعی و خارج از بدن استفاده می شود جای نگرانی وجود ندارد ولی در صورت مصرف خوراکی باید مراقب بود زیرا این روغن سمی است.
12. ترخون قاعدگی را منظم و آسان تر می کند و همچنین باعث تسکین مشکلاتی چون دردهای شکمی، حالت تهوع خستگی و دیگر آزار و اذیتهای این دوران می شود.
13. ترخون سبب تحریک کلیه سیستم های متابولیکی بدن (سیستم عصبی، سیستم گوارشی، سیستم گردش خون و سیستم هورمونی (اندوکرینی) می شود در نتیجه باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود.
14. خاصیت آنتی باکتریال ترخون برای ضدعفونی کردن زخمها و بریدگی ها مفید است. (کمی از دمکرده آن روی زخم بمالید تا ضدعفونی شود)
15. ترخون بادها و گازها و اخلاط لزج را تحلیل می برد.
16. ترخون از خونریزی لثه (اسکوربوت) جلوگیری می کند.
17. ترخون رطوبت بدن را از بین می برد.
18. ترخون از گرفتگی عروق جلوگیری می کند و باعث بهبود خونرسانی به قوای رئیسه (مغز، قلب، کبد) بدن می شود در نتیجه به سلامت عملکرد آنها کمک می کند.
19. وجود ترکیب پلی فنولیک در ترخون سبب کاهش میزان قند خون می شود.
20. ترخون ضدانعقاد خون است و مانع لخته شدن خون در رگهای قلب و مغز می شود و از بروز حملات قلبی و سکته (قلبی ومغزی) تا حدی پیشگیری می کند.
21. ترخون سکسته را قطع می کند.
22. ترخون سبب مهار رشد میکروبهای روی پوست می شود و به رفع بوی بد بدن کمک می کند.
23. افراد مبتلا به فشار خون بالا می توانند از ترخون به جای نمک در غذا استفاده کنند.
24. ترخون دارای اثرات آرامش بخش است و برای درمان بی خوابی موثر است (بهتر از از دمنوش ترخون استفاده شود.)
25. ترخون به بهبود عملکرد روده کمک می کند. ترخون یک کرم زداست و به دفع کرم های انگلی از روده کمک می کند این خاصیت ترخون خطر ابتلا به بیماری ها ی روده و سوء جذب مواد غذایی را کاهش می دهد.
26. ترخون خستگی مفرط را از بین می برد.
27. ترخون به درمان سم ناشی از مارگزیدگی کمک می کند.
مـضـرات تـرخـون
1. مصرف ترخون برای افرادی که دارای مشکلات تنفسی و سرفه های شدید و دردهای سینه دارند مضر است باعث خشونت سینه می شود.
2. مصرف ترخون برای گرم مزاجان مضر است. و مصرف بیش از حد آن سبب وجود آمدن مشکلاتی در آنها می شود.
3. زیاده روی در مصرف ترخون، شهوت را کاهش می دهد و خون غلظت خون را بالا می برد سبب تیره شدن خون می شود.
4. مصرف طولانی مدت و منظم ترخون به دلیل وجود ماده به نام استراگول می تواند باعث ایجاد سرطان شود.
5. وجود استراگول در ترخون سبب تأثیر آن بر جنین و ایجاد ناهنجاری در آن ، مصرف آن به زنان باردار توصیه نمی شود. مصرف بیش از حد آن سبب آغاز قاعدگی در زنان باردار می شود که می تواند منجر به سقط جنین شود.